پایگاه خبری اقیانوس اخبار دریا و بنادر
«پژوهش یکپارچه زیست‌کره دریایی (IMBeR)»، یک پروژه تحقیقاتی جهانی در مقیاس بزرگ است که به پایداری اقیانوس‌ها در برابر تغییرات جهانی اختصاص دارد و تحت حمایت کمیته علمی تحقیقات اقیانوسی (SCOR) و شبکه تحقیقاتی جهانی با عنوان زمین آینده (Future Earth) است.
مریم قائمی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با ایرنا افزود: در حالی که سازمان ملل دهه ۲۰۳۰–۲۰۲۱ را به‌عنوان «دهه علوم اقیانوسی برای توسعه پایدار» نام‌گذاری کرده، ایران نیز همگام با این چارچوب جهانی، گام‌هایی جدی برای توسعه دانش اقیانوسی و مدیریت یکپارچه دریایی برداشته است.
وی بیان کرد: این دهه با هدف حفاظت از اقیانوس‌ها و تحقق هدف چهاردهم توسعه پایدار (SDG14) طراحی شده و ایران با دارا بودن موقعیتی ژئواستراتژیک در خلیج فارس، دریای عمان و خزر، فرصت ویژه‌ای برای اثرگذاری در سطح منطقه دارد.
ظرفیت‌های ملی در خدمت توسعه پایدار دریایی
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج فارس در بوشهر با اشاره به اقدام‌های ایران در قالب دهه علوم اقیانوسی اظهار کرد: پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی ایران، به‌عنوان نماینده رسمی کشور در کمیسیون بین‌دولتی اقیانوس‌شناسی یونسکو (IOC)، برنامه‌های متعددی از جمله پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان (PGGOOMP)، پایش نواحی ساحلی ایران (ICMP) و مطالعه سواحل مکران را اجرا کرده است.
وی افزود: این برنامه‌ها با بهره‌گیری از کشتی تحقیقاتی، آزمایشگاه‌های تخصصی، و تجهیزات نوین، به تولید داده‌های حیاتی در حوزه آلودگی‌های دریایی، ساختار اکوسیستم‌های آبی و اثرات اقلیمی در سواحل جنوبی کشور منجر شده‌اند و جایگاه ایران را در علوم اقیانوسی منطقه‌ای تثبیت کردند.
حضور منطقه‌ای و دیپلماسی علمی فعال
نماینده ایران در پروژه بین‌المللی IMBeR با اشاره به نقش ایران در ساختار منطقه‌ای IOCINDIO گفت: ایران در پروژه‌های مشترک با کشورهای همسایه در حوزه‌های اقیانوس‌شناسی-اقلیمی، تنوع زیستی، آلودگی و مدیریت سواحل مشارکت فعال دارد، تصویب برنامه کاری IOCINDIO برای سال‌های ۲۰۲۶–۲۰۲۷ نیز حاکی از جایگاه برجسته ایران در دیپلماسی علمی دریایی است.
نیازهای زیرساختی و چالش‌های سیاست‌گذاری
قائمی با بیان اینکه ایران در زمینه زیرساخت‌های اقیانوسی پیشرفت‌های قابل‌توجهی دارد، تصریح کرد: در کنار موفقیت‌ها، چالش‌هایی نظیر تأمین مالی پایدار، تقویت سامانه‌های هشدار اولیه، گسترش مدل‌سازی‌های عددی و ارتقای تعامل میان پژوهشگران و سیاست‌گذاران همچنان وجود دارد.
وی افزود: برای عبور از این چالش‌ها، راهکارهایی چون تشکیل کمیته ملی دهه علوم اقیانوسی، توسعه بسته‌های سیاست‌محور، افزایش نشست‌های مشترک علمی–اجرایی و ارتقای سواد اقیانوسی عمومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تعامل پژوهش و سیاست؛ نیازی ضروری
این متخصص برجسته علوم دریا در پاسخ به میزان تأثیرگذاری پژوهش‌ها در سیاست‌گذاری گفت: اگرچه تعامل علمی–اجرایی در حال تقویت است، اما لازم است یافته‌های تحقیقاتی به قالب‌های قابل‌استفاده برای تصمیم‌گیرندگان تبدیل شود.
وی بیان کرد: استقرار مشاوران علمی در دستگاه‌های اجرایی، تهیه گزارش‌های ملی اقیانوسی و تقویت طرح‌های مشترک پژوهشی–سیاستی از جمله راهکارهای پیشنهادی در این زمینه است.
نقش کمیته محیط‌شناسی دریایی در پایداری پروژه‌ها
قائمی با اشاره به تشکیل کمیته محیط‌شناسی دریا در انجمن مهندسی دریایی ایران، اظهار کرد: این کمیته می‌تواند با مشارکت سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع، نقشی مؤثر در تدوین استانداردهای فنی، ارتقای پایداری پروژه‌های توسعه‌ای ساحلی و تقویت پیوند مهندسی و علوم زیست‌محیطی ایفا کند.
وی گفت: دهه علوم اقیانوسی، نه تنها فرصتی برای توسعه علمی و زیست‌محیطی در حوزه دریا فراهم کرده، بلکه با ایجاد چارچوبی جهانی، به ایران این امکان را داده است تا در مسیر توسعه پایدار دریامحور، نقش‌سازی منطقه‌ای و تقویت حکمرانی علمی را به‌صورت همزمان دنبال کند.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج فارس در بوشهر گفت: مشارکت فعال در این عرصه، نیازمند تقویت زیرساخت‌ها، انسجام نهادی، و پیوند موثر میان پژوهش، سیاست و اجراست.
